یزد یکی از کویری‌ترین شهرهای ایران محسوب می‌شود که به شهر بادگیرها معروف است. شهر یزد به تنهایی به عنوان یکی از قطب‌های گردشگری و پزشکی در ایران به شمار می‌رود و به همین دلیل به یکی از معروفترین شهرهای ایران تبدیل شده است. از بارزترین ویژگی‌های این شهر تاریخی میتوانیم به بافت قدیمی کوچه‌ها، بادگیرها، قنات‌های متعدد و معماری خشتی و زیبای خانه‌هایش اشاره کنیم. در این مطلب تصمیم گرفتیم معروف ترین جاذبه های شهر یزد را برایتان نام ببریم و آنها را به شما معرفی کنیم. پس با ادامه مطلب همراه باشید.
| دسته‌بندی | مکان‌ها و جاذبه‌ها | توضیح کوتاه |
|---|---|---|
| بناهای مذهبی | مسجد جامع یزد، آتشکده زرتشتیان، بقعه دوازده امام | معماری تاریخی و معنویت |
| میادین و فضاهای شهری | میدان امیرچخماق، بافت تاریخی یزد | قلب تپنده شهر و هویت کویری |
| خانه‌های تاریخی | خانه لاری‌ها، خانه ملک‌التجار، خانه عرب‌ها | معماری کویری و بادگیرها |
| باغ‌ها | باغ دولتآباد، باغ خان، باغ نمیر تفت | باغ‌های ثبت جهانی یونسکو |
| بازارها | بازار خان، بازار مسگرها، بازار پنجه‌علی | خرید صنایع دستی و سوغات |
| موزه‌ها | موزه آیینه و روشنایی، موزه آب، موزه وزیری | معرفی تاریخ و فرهنگ یزد |
| روستاها | روستای خرانق، روستای مهرپادین، کویر کاراکال | طبیعت بکر و سکوت کویر |
| حمام‌ها و قنات‌ها | حمام خان، قنات زارچ | شگفتی مهندسی آب در کویر |
بناهای مذهبی و تاریخی
یزد به عنوان یکی از کهن‌ترین شهرهای ایران، میزبان بناهای مذهبی و تاریخی بی‌نظیری است که تلفیقی از معماری اسلامی و باورهای مذهبی را به نمایش می‌گذارد. این بناها به عنوان اصلی‌ترین جاهای دیدنی یزد، هویت فرهنگی و اعتقادی مردم یزد را طی قرون مختلف حفظ کرده‌اند.
مسجد جامع یزد
اولین جاذبه تاریخی در شهر یزد که قصد معرفی آن به شما را داریم، مسجد جامع یزد است. در واقع مسجد جامع یزد از سه مسجد در دوره‌های تاریخی گوناگون تشکیل شده است. بنای اولیه آن بر روی آتشکده‌ای که از دوران ساسانی به جای مانده بود، ساخته شد ولی چیزی که امروزه از این مسجد می‌بینیم، در دوران قاجار تکمیل شده است. قدمت این مسجد باشکوه، به بیش از ۹۰۰ سال می‌رسد و جزو قدیمی ترین بناهای مذهبی این شهر به شمار می‌رود.
پلان اصلی این مسجد به صورت چهار گوش است که آن‌را الهام گرفته از کعبه می‌دانند و شیوه معماری‌اش، به سبک ایرانی – مغول است. مسجد جامع یزد از بخش‌های زیر تشکیل شده است:
- جلوخان سردر شرقی
- سردر شرقی
- دهلیز
- صحن داخلی
- ایوان اصلی
- گنبدخانه
- شبستان شرقی
- محراب
- شبستان غربی
- شبستان شاهزاده
- مناره‌ها
اگر می‌خواهید اوج ظرافت در معماری این مسجد را ببینید، به شما توصیه می‌کنیم که وقتی هوا روشن است از آن بازدید کنید اما بعد از غروب خورشید هم با نور پردازی‌های زیبا، می‌توانید یک روی دیگر از این مسجد را ببینید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، ضلع غربی خیابان امام خمینی، محله فهادان
مسجد جامع فهرج
یکی از قدیمی‌ترین مساجدی که می‌توانید در یزد پیدا کنید، مسجد جامع فهرج است که قدمتش به دوران صدر اسلام برمی‌گردد و تنها مسجد به جای مانده از قرن یکم هجری است. با توجه به قدمت زیاد این مسجد، معماری آن بسیار ساده است و هیچ اثری از کاشی‌کاری و تزئینات عجیب در آن به چشم نمی‌خورد. ساختمان اصلی مسجد فهرج هم از خشت و گل است و هیچ گنبدی ندارد.
لازم به ذکر است که هنوز هم در این مسجد نماز خوانده می‌شود و یکی از مکان‌های مقدس در شهر یزد به شمار می‌رود؛ پس در هنگام بازدید از آن باید همه شئونات را رعایت کنید و بانوان باید حجاب مناسبی داشته باشند.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، بزرگراه یزد-بافق، روستای فهرج
بقعه دوازده امام
این اثر تاریخی، قدمتی به قدمت دوران سلجوقی دارد و به عنوان یکی از قدیمی‌ترین یادگارهای مذهبی و معماری اسلامی در یزد شناخته می‌شود. معماری آن در طرح چهارطاقی ساده اما پر ابهت، یک مربع با اضلاع تقریباً ۱۱ متری را شکل می‌دهد که با حرکت به سمت بالاتر تبدیل به فرم هشت‌ضلعی می‌شود و گنبد آجری بر فراز این هشت‌ضلعی قرار گرفته است.
نمای درونی با گچ‌بری ساده و کتیبه‌های نفیس خط کوفی به زیبایی تزئین شده و یک محراب مرمرین با نوشته «صلوات بر دوازده امام» توجه هر بازدیدکننده‌ای را جلب می‌کند. این بنا بر بقایای آتشکده‌ایِ ساسانی ساخته شده و سازندگان آن ابومسعود بهشتی و ابویعقوب اسحاق بوده‌اند. در سال ۱۳۱۳ شمسی نیز به فهرست آثار ملی ایران راه یافته است. بازدید از این مکان فرصتی است برای اتصال به ریشه‌های معماری ایرانی و معنویتی که در سنگ و آجر بازتاب یافته است.
آدرس: استان یزد، محله فهادان، خیابان رختشور خانه
مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر
یکی از مرموزترین جاهای دیدنی یزد، مدرسه ضیائیه است که به نام زندان اسکندر هم شناخته می‌شود. قدمت این بنا به قرن هشتم میلادی می‌رسد. برخی از مورخان بر این باور هستند که این مکان در زمان اسکندر مقدونی یک زندان بود و در دست نوشته‌هایی که از سال‌ها قبل پیدا شده، به عنوان آرامگاه و یا حتی مدرسه هم از آن نام بردند.
در معماری این بنا، از هیچ نوع کاشی‌کاری استفاده نشده و به نظر می‌رسد که تنها مصالح استفاده شده در ساخت آن، خشت خام بوده است که البته دلیل استقامت آن تا امروز نیز همین است. گنبد مدرسه ضیائیه اولین چیزی است که نگاه گردشگران را به خود جذب می‌کند. این گنبد ۱۸ متر ارتفاع دارد و با گچ‌بری‌های فوق‌العاده منحصر به فردی تزیین شده است.
بعد از بازدید از این بنای تاریخی می‌توانید در کافه‌های قدیمی و رستوران‌های سنتی اطراف آن بنشینید و یک وعده غذا میل کنید و با غذا خوردن در بافت تاریخی شهر یزد، لذت سفر خود را دو چندان کنید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، محله فهادان، کوچه رختشوی‌خانه، کوچه حمام نو
آتشکده ورهرام
آتشکده ورهرام یا بهرام، مکانی است که آتش مقدس ۱۵۰۰ ساله در این‌جا نگهداری می‌شود. این مکان در واقع نیایشگاه مخصوص زرتشتیان در شهر یزد به شمار می‌رود که بازدید از این مکان برای توریست‌ها و یا مردم محلی یزد، آداب و رسوم خاص خود را دارد. مهم‌ترین مواردی که در بازدید از این آتشکده باید رعایت کنید:
- زنان و مردانی که به آتشکده ورهرام وارد می‌شوند، باید کاملا پاکیزه و تمیز باشند.
- از آن‌جایی که این آتشکده قداستی برابر با مسجد دارد، زنانی که در دوره قائدگی هستند، نمی‌‌توانند از این مکان بازدید کنند.
- سعی کنید از لباس های سفید و رنگ روشن در هنگام بازدید از این آتشکده استفاده کنید. توصیه می‌شود که آقایان از کلاه سفید و بانوان از روسری سفید استفاده کنند.
- به آتش ۱۵۰۰ ساله نباید نزدیک شوید چون زرتشتیان اعتقاد دارند که نفس انسان این آتش را آلوده می‌کند.
سعی کنید تحت هر شرایطی حرمت این مکان مقدس را رعایت کنید و به عقاید بقیه احترام بگذارید.
آتش در دین زرتشت یکی از مقدس‌ترین عناصر طبیعی شناخته می‌شود و آتشی که در این معبد قرار گرفته است، از دوران ساسانی به جای مانده است که قدمتی ۱۵۰۰ ساله دارد و فرد قابل اعتمادی مسئول محافظت از آن است. معبدی که این آتش در آن نگهداری می‌شود، در دوران پهلوی ساخته شده است. قبل اینکه به این عمارت زیبا وارد شوید، حوض هایی را در مقابل آن می‌بینید که به زیبایی آن افزوده‌اند.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، بلوار شهید منتظر قائم، خیابان آیت‌الله کاشانی
چک چک یزد
مشهورترین و معروفترین جاذبه یزد در بین یزدی‌ها چک چک است. این مکان مقدس‌ترین عبادتگاه زرتشتیان در یزد به شمار می‌رود و به خاطر شکل موقعیت خاصی که دارد، نه فقط در بین زرتشتیان، بلکه در بین سایر ادیان هم طرفداران خاص خود را دارد.
زرتشتیان بر این باور هستند که کوه مقدس چک چک همان جایی است که دختر یزدگرد سوم، آخرین پادشاه ساسانی به آن‌جا پناه می‌برد و در همان کوه ناپدید می‌شود. در این عبادتگاه کاملا فضای روحانی و مقدسی که وجود دارد را حس می‌کنید و آرامش خاصی را تجربه خواهید کرد. علت اینکه این مکان را چک چک می‌نامند، چکیدن قطره‌های آب از دیواره‌ها و سقف این غار است.
آدرس: استان یزد، ۴۳ کیلومتری شرق اردکان، در دل كوه‌های بین اردکان و انجیر
خانه‌ها و بناهای تاریخی
خانه‌های تاریخی یزد بازتابی از معماری اصیل کویری هستند که با بادگیرها، حیاط‌های مرکزی و تزئینات سنتی، نشان‌دهنده سبک زندگی گذشتگان‌اند. این خانه‌ها امروز بخشی از جاذبههای فرهنگی و جاهای دیدنی یزد به شمار می‌روند.
خانه آقازاده
به هر شهر تاریخی ایران که سفر کنید، خانه‌های تاریخی را پیدا می‌کنیم که داستان های زیادی دارند. یکی از خانه‌های تاریخی شهر یزد که با داشتن بادگیرهای بزرگش حسابی معروف شده، خانه آقازاده است. دلیل اصلی معروفیت این خانه قدیمی و سنتی، بادگیرهای دو طبقه‌اش است که جلوه بسیار زیبایی به این خانه داده. قدمت خانه آقازاده به دوران قاجار می‌رسد و از نظر معماری، جزو یکی از شاهکارهای آن زمان محسوب می‌شود.
کاربری این خانه تاریخی این روزها به اقامتگاه بوم گردی تغییر پیدا کرده و شما می توانید با پرداخت مبلغی شب را در این خانه بگذرانید و اقامتی شیرین را برای خودتان رقم بزنید.
آدرس: استان یزد، شهرستان ابرکوه، میدان امام حسین، خیابان شهید باهنر، کوچه شهید باهنر نوزدهم
خانه صولت
از دیگر خانه‌های تاریخی که در شهر یزد قرار گرفته و دل هر بیننده‌ای را می‌برد، خانه صولت است. این خانه یک یادگاری از دوران قاجار است که با معماری بی‌نظیرش معروف شده است. تزییناتی که در خانه صولت وجود دارد، شما را با معماری اصیل ایرانی در دوران قاجار آشنا می‌کند. از شاهکارهای معماری این خانه میتوانیم ستون‌های گچ‌بری شده با نقش‌های زیبا و مقرنس‌کاری‌های بی‌نظیر را نام ببریم.
در هنگام بازدید از خانه صولت این نکته را هم به خاطر داشته باشید که موزه مردم شناسی ابرکوه هم در همین خانه قرار گرفته است و حتما آن را هم در لیست بازدید‌های خود قرار دهید. در این موزه بیشتر از ۵۲۵ آثار ارزشمند گردآوری شده است که قطعا ارزش بازدید را دارند و شما از دیدنشان پشیمان نخواهید شد.
آدرس: استان یزد، محله نظامیه ابرکوه، خیابان نسفی، خیابان باهنر
خانه لاری‌ها
خانه تاریخی دیگری که در شهر یزد وجود دارد و قصد معرفی آن به شما را داریم، خانه تاریخی لاری‌هاست. این خانه تاریخی هم مانند بقیه خانه‌های تاریخی شهر یزد، از دوران قاجار باقی مانده است و جزو اولین مکان‌های محبوب در شهر یزد به شمار می‌رود.
اگر بخواهیم شاخص‌ترین ویژگی زیباترین خانه تاریخی یزد که خانه لاری‌هاست را نام ببریم، قطعا باید به بادگیر زیبای آن، شیشه‌های رنگی و آینه کاری‌های استادانه آن اشاره کنیم.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره)، محله فهادان، مجاور عمارت کلاه‌فرنگی
خانه هنر یزد
اگر بخواهیم یکی از زیباترین مکان‌هایی که می‌توانید در یزد ببینید را نام ببریم، قطعا خانه هنر یزد است. با دیدن این مکان تاریخی، پی به اوج هنر مردم این شهر می‌برید. این روزها این خانه تاریخی به پاتوق هنرمندان این شهر تبدیل شده است و در واقع یک مجموعه فرهنگی هنری به شمار می‌رود.
بخشی از این خانه تاریخی این روزها به یک کافه سنتی و زیبا تبدیل شده است و می‌توانید ساعت‌هایی از روزتان را در این کافه بگذرانید. در منوی کافه خانه هنر یزد، انواع نوشیدنی‌های سنتی و عرقی‌جات یزد را پیدا می‌کنید و می‌توانید یک نوشیدنی سنتی در دل کویر میل کنید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام، محله‌‌ی فهادان، حوالی زندان اسکندر، جنب مسجد چهل محراب
میادین و فضاهای شهری
میادین تاریخی یزد علاوه بر کارکرد اجتماعی و اقتصادی، جلوه‌ای از معماری شهری و هنر ایرانی هستند. این فضاها همیشه محل تجمع مردم و برگزاری رویدادهای مختلف بوده‌اند.
میدان امیرچخماق
اگر بخواهیم معروفترین جاذبههای شهر تاریخی یزد را نام ببریم، قطعا یکی از جاهایی که جزو سه جاذبه پرطرفدار قرار می‌گیرد، میدان امیرچخماق یزد است که در بافت تاریخی این شهر قرار گرفته. این میدان به یکی از مهم ترین نمادهای شهر یزد تبدیل شده است. همچنین میدان امیرچخماق، یک مکان عالی برای شب‌گردی در یزد به شمار می رود و عکس‌های بی‌نظیری می‌توانید در آن جا ثبت کنید و چشم انداز بسیار زیبایی از شهر یزد را در برابر چشمانتان قرار می‌دهد. میدان امیر چخماق یزد میزبان بسیاری از رویدادهای مذهبی و جشن‌ها در این شهر است و معروفترین رویداد که در این‌جا انجام می‌شود و گردشگران زیادی را هر ساله جذب می‌کند، مراسم نخل گردانی ماه محرم است.
قدمت میدان امیر چخماق، به دوره تیموریان در قرن نهم هجری برمی‌گردد و دیدنی‌های زیادی مانند تکیه امیرچخماق، مسجد امیرچخماق، آبانبارها و بازار سنتی در اطراف این میدان تاریخی قرار گرفته است.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی (ره)
میدان ساعت یزد
یکی از اولین ساعت‌های شهر تاریخی یزد، در میدان ساعت قرار گرفته است و از سالهای گذشته، یکی از معروف ترین جاذبههای یزد بوده است. برج ساعت یزد یک برج خشتی است که در بالای آن، یک ساعت بزرگ و بسیار قدیمی به چشم می‌خورد. یکی از نشانه‌هایی که از طریق آن می‌توانییم بفهمیم که شهر یزد در دوران قاجار بسیار پیشرفته بود و روند رو به رشدی داشت، همین میدان است. قدمت ساعتی که در بالای برج ساعت یزد قرار گرفته است، به دوران قاجار بازمی‌گردد و بدست یکی از ساعت‌سازان معروف آن زمان به نام ابوبکر ساخته شده است.
علاوه بر این مواردی که در مورد این برج نام بردیم و ساعت تاریخی آن، خود برج هم از کاشی‌کاری‌های بی‌نظیر دوران قاجار بی‌نصیب نمانده است و تزیینات آجری بسیار ظریف و زیبایی را به گردشگران نشان می‌دهد. این برج به یکی از نمادهای شهر یزد تبدیل شده است و در بین مردم بسیار پر اهمیت است.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان امام خمینی
باغ‌ها و طبیعت
باغ‌ها و طبیعت یزد با وجود اقلیم کویری، نمونه‌ای شگفت‌انگیز از سازگاری انسان با محیط هستند. باغ‌های تاریخی و کویرهای اطراف، فضایی آرامش‌بخش و دیدنی برای گردشگران فراهم می‌کنند.
باغ دولت آباد
اگر در فصل بهار به شهر یزد سفر کردید، بهترین مکانی که در این فصل می‌توانید در یزد ببینید، باغ زیبای دولت آباد در دل کویر است. در وسط این باغ، بلند‌ترین بادگیر جهان قرار گرفته که معروفیت این باغ را دو چندان می‌کند. بخش‌های مختلف باغ دولت آباد یزد:
- عمارت سردر
- ساختمان هشتی و بادگیر
- عمارت بهشت آیین و تالار آیینه
- عمارت تهرانی
- آب‌انبار
- باغ ناصر
قدمت اصلی باغ دولت آباد به دوره افشاریان می‌رسد ولی در دوره زندیه بود که این باغ کامل‌تر شد و گسترش پیدا کرد و امروزه یکی از بهترین مکان ها برای گشت و گذار و عکاسی به شمار می‌رود.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، محله چهار منار، خیابان شهید رجایی،کوچه فردوسی
کویر کاراکال
مگر می‌شود به استان کویری یزد سفر کرد اما کویرگردی را در لیست تفریحات خود قرار نداد؟ از بکرترین کویر هایی که می‌توانید در ایران از آن بازدید کنید، کویر کارال یزد است.
کویر کارال یکی از زیباترین جاهایی است که در ایران وجود دارد و اگر به کویرگردی علاقه دارید، این کویر بهترین انتخاب برای شماست. از تفریحاتی که می‌توانید در کویر کارال انجام دهید می توانیم شتر سواری، آفرود سواری، عکاسی و رصد ستارگان در شب را نام ببریم.
علت شهرت کویر کارال، گربه‌ای به نام کارا است که زیست‌گاه اصلی آن همین منطقه به شمار می‌رود و به همین علت هم نام این کویر بر سرزبان‌ها افتاده است. از جذابیت‌های دیگر کویر کارال میتوانیم نخلستان های اطراف آن را نام ببریم که قدم زدن در آنها حال و هوای دیگری دارد.
آدرس: استان یزد، شهر بافق، روستای صادق‌آباد
بازارها و گذرها
بازارها و گذرهای قدیمی یزد یادگار رونق اقتصادی شهر در مسیر جاده ابریشم هستند. معماری سنتی و فعالیت اصناف مختلف، این بازارها را به یکی از جاذبههای پررونق گردشگری بدل کرده است.
بازار مسگرها
بازار مسگرهای شهر یزد یک یادگاری از دوران تیموریان است و با داشتن قدمت ۶۰۰ ساله، همچنان مانند قرن‌های پیش پابرجا و سالم باقی مانده است. با وارد شدن به این بازار، سر صدای آن، قبل از هر چیزی به استقبال شما می‌آید.
شما می‌توانید در بازار مسگرها، بهترین سوغاتی‌ها را از این شهر بخرید چون ظروف و اشیا مسی، جزو محبوب‌ترین سوغاتی این شهر به شمار می‌روند. هنرمندی استادهای یزدی که در این بازار در حال ساختن اشیا مسی هستند، روح شما را جلا می‌دهد و یک تجربه بسیار شیرین را برایتان خلق می‌سازد.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، محله ایرانشهر، میدان خان
ساباط های یزد
قبل از اینکه از ساباط‌های یزد به عنوان یک جاذبه نام ببریم، باید به این نکته اشاره کنیم که اصلا ساباط چیست و به چه معنی است. کلمه ساباط در لغت‌نامه به معنی راهرو و یا دالان‌های مسقف آمده است. ساباط‌ها بعضی از کوچه‌های یزد را به کوچه های سرپوشیده‌ای تبدیل می‌کنند که در بعضی دیگر از شهرهای ایران که معماری کویری دارند نیز، به چشم می‌خورند.
به طور کلی معماری در مکان‌های کویری کشور ایران با معماری در قسمت‌های سردسیر و مناطق شمالی ایران کاملا متفاوت است. یکی از ویژگی‌هایی که این منطقه کویری دارند، داشتن ساباط است. این سبط‌ها مانند طاق‌هایی هستند که بر بالای پیاده‌رو‌ها کشیده شدهاند تا رهگذران بتوانند در زیر سایه‌های آن، بعد از پیاده‌روی‌ها استراحت کنند.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، امام‌زاده جعفر، خیابان مصلی
موزه‌ها
موزه‌های یزد مجموعه‌ای ارزشمند از تاریخ، هنر و فرهنگ این شهر را در خود جای داده‌اند. بازدید از این موزه‌ها فرصتی برای آشنایی با سبک زندگی و دستاوردهای مردمان یزد در طول تاریخ است.
موزه آیینه و روشنایی
اگر به تاریخ علاقه‌مند هستید، یکی از بهترین مکان‌هایی که از طریق آن می‌توانید به تاریخ سفر کنید، موزه‌ها هستند. یکی از موزه‌هایی که می توانید در شهر یزد از آن بازدید کنید، موزه آیینه و روشنایی این شهر است. این موزه همانطوری که از نامش پیداست، به تاریخ نور و روشنایی در ایران می‌پردازد و در واقع اولین موزه تخصصی در ایران است که به این موضوع پرداخته است.
از آثاری که می‌توانید در این موزه ببینید، میتوانیم انواع شمع، پینه سوز، نفت سوز و اولین اشیا روشنایی برقی را نام ببریم. بازدید از این موزه را به همه طرفداران موزه گردی توصیه می‌کنیم.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان آیت‌الله کاشانی روبروی یعنی پارک هفتم تیر
موزه آب یزد (خانه کلاهدوزها)
این عمارت قاجاری در نزدیکی میدان امیرچخماق، شاهکاری از معماری ایرانی ویژه اقلیم کویری است. این خانه که ساخته شده در سال ۱۲۶۶ هجری شمسی به دستور تاجری بزرگ به نام حاج سید علی‌اکبر کلاهدوز است، پنج طبقه دارد که سه طبقه آن در زیرزمین و دو طبقه آن در سطح زمین قرار گرفته‌اند. جریان هم‌زمان قنات‌های رحیم‌آباد و زارچ در زیر آن هنوز هم شنیدنی است.
امروزه این مکان به موزه آب تبدیل شده و بیش از ۲۰۰ اثر تاریخی از جمله ابزار حفر قنات، اسناد تقسیم و وقف آب، مدارک ازدواج با مهریه آب و ظروف سنتی حمل آب را در خود جای داده. بازدید از این موزه سفری در دل تاریخ فناوری و فرهنگ آبادانی در اقلیم‌های خشک است.
آدرس: بافت تاریخی،خیابان سید گل سرخ،خیابان قیام،خیابان کلاهدوز
قلعه‌ها، کاروانسراها و روستاها
در اطراف یزد قلعه‌ها، کاروانسراها و روستاهای تاریخی وجود دارند که بازتابی از زندگی سنتی و مسیرهای تجاری گذشته‌اند. این مکان‌ها معماری خشتی و تاریخی چشمگیری دارند.
روستای خرانق
روستاگردی یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های سفر به هر منطقه‌ای به شمار می رود. روستاها همیشه پر از شگفتی هستند و حرف‌های زیادی برای گفتن دارند. در دل روستاهای یزد می‌توانید هم جاذبههای طبیعی زیادی را پیدا کنید، هم اینکه با داشتن یک تاریخ غنی، این روستاها حرف زیادی برای گفتن دارند.
یکی از روستاهای اطراف یزد که در فاصله ۸۵ کیلومتری این شهر واقع شده است، روستای خرانق است که از زیبایی فوق العاده‌ای برخوردار است. آب و هوایی روستای خرانق، بسیار خنک‌تر از یزد است و برای همین بهترین فصلی که می‌توانید از آن بازدید کنید، معمولا فصل بهار است. این روستا در بین توریست‌هایی که از خارج از کشور به یزد می‌آیند، بسیار معروف است و معمولا توریست‌ها چند روز در این روستا می‌مانند و به روستاگردی مشغول می‌شوند.
جاذبههای تاریخی که می توانید در روستای خرانق ببینید:
- قلعه خرانق
- حمام خرانق
- منارجنبان خرانق
- مسجد جامع و حسینیه خرانق
- پل خرانق
- مزار بابا خادم
آدرس: استان یزد، شهرستان اردکان، بخش خرانق
کاروان‌سرا خرانق
در هنگام بازدید از روستای خرانق این نکته را به یاد داشته باشید که حتما به بیشتر از یک روز زمان نیاز دارید و می‌توانید برای اقامت در این روستا شب را در کاروانسراها و اقامت‌گاه‌های بوم گردی این روستا بگذرانید.
آدرس: شمال یزد،۷۰ کیلومتری شهرستان اردکان، در مسیر جاده اردکان به طبس
حمام‌ها و گرمابه‌ها
حمام‌های تاریخی یزد علاوه بر کارکرد بهداشتی، مکانی برای تعاملات اجتماعی و فرهنگی مردم بوده‌اند. معماری خاص و تزئینات داخلی آنها بازتابی از هنر ایرانی است.
حمام خان (گرمخانه نور)
حمام خان، که به‌خاطر قرارگیری در کنار بازارهای کاشی‌گری و تبریزیان یزد به ساختارش عمق تجاری دوچندان داده شده، در سال ۱۲۱۲ هجری قمری به فرمان محمدتقی‌خان بافقی بنا نهاده شد. این حمام، کماکان به‌نام «گرمخانه نور» شناخته می‌شود، به‌خصوص که در سال ۱۲۲۴ هجری قمری مرمت شد و در فضای شاه‌نشین آن تابلوهای نقاشی تازه‌ای نقش بستند.
در طراحی این بنا از اصول معماری ایرانی پیروی شده و شامل بخش‌های سربینه (محل آماده‌سازی)، میان‌در (راهرو میانی) و گرمخانه است. ساختار آن شامل گاو‌روتون، شاه‌نشین، خزینه و بخش‌های متعدد گرماب‌دار است. در گذشته، این حمام مکانی برای پاکیزگی، آرامش و پیوند اجتماعی بود، اما امروز با تحول در کاربری، به چایخانه و رستوران سنتی تبدیل شده است؛ مکانی که همچنان روح تاریخ و هنر گذشته را در دیوارها و گنبدش حفظ کرده است.
آدرس: خیابان قیام، میدان خان، جنب مسجد ملا اسماعیل
حمام ابوالمعالی
این حمام متعلق به دوره قاجار است و در محله فهادان شهر یزد قرار دارد. بنای آن در سالهای شکوفایی همین محله ساخته شده و هنوز عنصر معماری اصیل ایرانی را حفظ کرده است. حمام ابوالمعالی تا حدود ۴ دهه پیش فعال بوده و محل استقبال نسل‌های گذشته از خدمات آن بوده است.
معماری این حمام نشان‌دهنده حکمت سازندگان برای پاسخ‌گویی به اقلیم کویری است. ترکیب مصالحی نظیر آجر، گچ، ساروج و ریگ، هم‌راستا با روح معماری سنتی است و ساختار فضاها با تقسیم‌بندی هشتی، گرمخانه و خزینه، همچون اثری زنده، کالبد و زندگی آن‌را روایت می‌کند.
آدرس: فهادان، خیابان سید گل سرخ، خیابان کوشکنور
آثار طبیعی مهندسی (قنات‌ها، آسیاب‌ها، دخمه‌ها)
یزد با پیشینه‌ای طولانی در مهندسی آب و سازه‌های کویری، آثاری شگفت‌انگیز همچون قنات‌ها و آبانبارها را در دل کویر جای داده است. این بناها علاوه بر ارزش تاریخی، نمونه‌ای از نبوغ ایرانیان در سازگاری با محیط هستند.
قنات زارچ
معمولا یزد را به شهر قنات‌ها می‌شناسند و یکی از خاص‌ترین قنات‌هایی که می‌توانید در یزد ببینید، قنات زارچ است. همانطوری که احتمالا می‌دانید، قنات‌ها وظیفه انتقال آب زیرزمینی به مناطق شهری را در گذشته داشتند و همین انتقال آب از طریق زیر زمین، باعث جلوگیری از تبخیر آن می‌شد. به طور کلی قنات یکی از کاربردی‌ترین اختراعات ایرانی‌ها در مناطق کویری به شمار می‌رود و حتی هنوز هم در برخی از مناطق ایران، کاربرد دارد. قنات زارچ با داشتن ۷۱ کیلومتر طول، قدمتی هزار ساله دارد و به دوران ساسانیان برمی‌گردد.
لازم به ذکر است که قنات زارچ در سایت رسمی یونسکو هم ثبت شده است و همین باعث شهرت جهانی آن شده است. هزینه بازدید از این قنات رایگان است و بدون پرداخت هیچ هزینه‌ای می‌توانید از این شاهکار تاریخی دیدن کنید.
آدرس: استان یزد، شهر یزد، خیابان سید گلسرخ، محله کوشک نو
آب‌انبار شش بادگیری
این آب‌انبار بی‌همتا در دوران قاجار،حدود ۱۸۰ سال پیش، به ابتکار حاجی محمدحسین خیر ساخته شده است و اکنون به یکی از جذاب ترین جاهای دیدنی یزد تبذیل شده است. آنچه آن را ستاره‌وار میان دیگر آثار تاریخی می‌درخشد، وجود شش بادگیر هشت‌وجهی است که هوشمندانه برای بهره‌گیری کامل از جریان باد طراحی شدهاند.
این تنها آب‌انبار در جهان با چنین ویژگی منحصربه‌فردی است. گنبد تخم‌مرغی، ورودی دوگانه با راه‌پله‌هایی که به مخزن می‌رسند، سردر آجری مزین، همه دست در دست هم معماری صبورانه ایرانی را به نمایش می‌گذارند. این مکان زمانی محل برداشت آب بود و اکنون محوطه‌ای زیبا برای احترام به سنت‌های دیرینه است.
آدرس: خواجه خضر، میدان امام رضا، خیابان امام خمینی، خیابان برخوردار
آسیاب آبی اشکذر
آسیاب‌ها در گذشته از سرعت و فشار زیاد آب استفاده می کردند تا غلاتی مانند گندم و جو را آرد کنند. آسیاب آبی اشکذر، یکی از این آسیاب‌هاست که قدمتش به دوران صفویه برمی‌گردد.
ساخت این مجموعه زیبا و دقیق با طراحی بسیار هوشمند در دل کویر، آن را به یکی از باارزش‌ترین آثار به جای مانده از دوران صفوی تبدیل کرده است. چیزی که این آسیاب را بسیار منحصر به فرد کرده، مقرنس کاری‌ها، نقش‌های هندسی طراحی شده در دیواره های آن و آجرکاری‌های بسیار ظریف و دیدنی آن است.
آدرس: استان یزد، اشکذر، بلوار سیدالشهدا، جنب حسینیه سفید اشکذر
دخمه زرتشتیان (برج خاموشان)
دخمه زرتشتیان، به‌نام برج خاموشان هم شناخته می‌شود، جلوه‌ای از معنویت دیرینه در فضای نیمه‌خالی کویر است. این دخمه‌ها یعنی مانکجی و گلستان، بر پهنه تپه‌ای دور از بافت مرکزی قرار گرفته، و ساز و برگِ آخرین سفر انسان‌های زرتشتی را در دل خود جای داده است.
فضای سکوت، آسمانِ افق‌گستر و نمای باز از شهر، تماشاگر را به اندیشه‌های معنوی و گسترش زمان سوق می‌دهد.
آدرس: میدان ایثار، بلوار مهر
جمع‌بندی
یزد با معماری منحصربه‌فرد، تاریخ چند هزار ساله و فرهنگ غنی خود، یکی از ارزشمندترین مقاصد گردشگری ایران به شمار می‌آید. در این شهر کویری می‌توان مجموعه‌ای از جاذبههای تاریخی و فرهنگی را مشاهده کرد؛ از بقعه‌ها و آب‌انبارهای باشکوه گرفته تا موزه‌های متنوع، خانه‌های قدیمی، بازارهای سنتی و میدان‌های تاریخی که هرکدام روایتگر بخشی از هویت و زندگی مردم این دیار هستند. بازدید از جاهای دیدنی یزد فرصتی است برای لمس اصالت، درک هنر و تجربه آرامش در دل کویر، جایی که گذشته و حال در کنار هم جریان دارند و فضایی بی‌نظیر برای علاقه‌مندان به تاریخ، فرهنگ و معماری ایرانی پدید آورده‌اند.
سوالات متداول
معروفترین جاهای دیدنی یزد کداماند؟
مسجد جامع یزد، میدان امیرچخماق، باغ دولتآباد و آتشکده زرتشتیان از معروفترین جاهای دیدنی یزد هستند.
بهترین زمان سفر به یزد چه موقع است؟
پاییز و زمستان بهترین زمان بازدید از جاهای دیدنی یزد هستند چون هوا خنک‌تر و مطبوع‌تر است.
کدام جاهای دیدنی یزد ثبت جهانی یونسکو شدهاند؟
بافت تاریخی یزد بهعنوان اولین شهر خشتی جهان در فهرست جهانی یونسکو ثبت شده است.
جاهای دیدنی طبیعی یزد کداماند؟
کویر کاراکال، روستای خرانق و مهرپادین از جاذبههای طبیعی یزد هستند.
آیا یزد برای سفر خانوادگی مناسب است؟
بله، یزد یکی از امنترین و آرامترین شهرهای ایران است و بازدید از جاهای دیدنی یزد برای سفرهای خانوادگی بسیار مناسب است.
