پناهندگی در اسپانیا یکی از مسیرهایی است که برخی افراد به امید یافتن امنیت و آینده‌ای بهتر انتخاب می‌کنند. کشور اسپانیا بر پایه کنوانسیون ۱۹۵۱ و پروتکل ۱۹۶۷ برای متقاضیان پناهندگی شرایط مشخصی در نظر گرفته است. این روند اگرچه قانونی است، اما پیچیدگی‌ها، محدودیت‌ها و زمان‌بر بودن آن باعث شده که بسیاری از متقاضیان در طول مسیر با چالش‌هایی روبه‌رو شوند. آشنایی دقیق با مراحل و قوانین پناهندگی اسپانیا به شما کمک می‌کند تا با دیدی واقع‌بینانه تصمیم‌گیری کنید.
مفهوم پناهجو در اسپانیا
در نگاه حقوقی پناهجو در اسپانیا به فردی گفته میشود که به دلایلی مثل مذهب، نژاد، ملیت، عقیده سیاسی یا عضویت در یک گروه اجتماعی خاص کشور خود را ترک کرده و در صورت بازگشت، با تهدید جدی روبه‌رو خواهد شد. این تعریف بر پایه مفاد کنوانسیون ژنو و قانون پناهندگی اسپانیا تنظیم شده است.
در کنار این مفهوم، مسئله مهم دیگری هم مطرح است. پناهجویان باید ثابت کنند که کشور مبدا نمی‌تواند از آن‌ها در برابر این تهدیدها حمایت کند. به همین دلیل، صرف مشکلات اقتصادی یا دشواری‌های زندگی برای دریافت پناهندگی در اسپانیا کافی نیست.
در برخی پرونده‌ها افرادی که به دلیل جنگ یا خشونت گسترده تحت فشار هستند، میتوانند با درخواست حمایت فرعی در اسپانیا اقامت موقت دریافت کنند. همین تفاوت‌ها در تعریف و معیارها باعث شده روند پناهندگی در اسپانیا برای بسیاری مبهم باشد. آشنایی با جزئیات این مفاهیم میتواند مسیر تصمیم‌گیری را شفاف‌تر کند.
همین‌جا اشاره کنیم که پناهندگی اسپانیا با ویزای توریستی هم امکان‌پذیر است. البته فقط در صورتی که پس از ورود درخواست رسمی ثبت شود و دلایل شما قابل اثبات باشد.
قوانین پناهندگی در اسپانیا
قوانین پناهندگی در اسپانیا بر پایه توافق‌های بین‌المللی شکل گرفته است. اسپانیا عضو کنوانسیون ژنو و پروتکل ۱۹۶۷ است و بر اساس قانون ملی شماره ۱۲/۲۰۰۹ روند بررسی درخواست‌ها را مشخص کرده است. طبق این قوانین افرادی که با تهدید جدی نسبت به جان یا آزادی خود روبه‌رو هستند، میتوانند درخواست حمایت بین‌المللی ثبت کنند.
اسپانیا همچنین بخشی از سیستم پناهندگی اتحادیه اروپاست و بر اساس مقررات دوبلین ممکن است مسئولیت بررسی یک درخواست را به کشور دیگری که متقاضی ابتدا وارد آن شده منتقل کند. این موضوع در بسیاری از موارد باعث ریجکت درخواست یا توقف روند بررسی شده است.
در این ساختار قانونی، علاوه بر وضعیت پناهندگی، حمایت فرعی و ویزای بشردوستانه اسپانیا نیز تعریف شده‌اند. این مسیرها برای کسانی در نظر گرفته شده که در معرض خطراتی مثل شکنجه، اعدام یا خشونت گسترده هستند اما شرایط رسمی پناهندگی را ندارند.
با شناخت دقیق قوانین احتمال تصمیم‌گیری‌های اشتباه کاهش پیدا می‌کند. مخصوصا برای کسانی که قصد اخذ ویزا یا ورود از طریق ویزای اسپانیا را دارند و بعدها ممکن است درخواست پناهندگی بدهند.
روش‌های درخواست پناهندگی در اسپانیا
برای درخواست پناهندگی اسپانیا ابتدا باید به شکل حضوری اقدام شود. ثبت درخواست فقط زمانی امکان‌پذیر است که شما وارد خاک اسپانیا شده باشید یا در یکی از مبادی رسمی کشور حضور داشته باشید. این درخواست باید در بازه مشخص یک‌ماهه پس از ورود ثبت شود. در صورت تأخیر باید دلایل موجه ارائه شود تا پرونده رد نشود.
جدول زیر به شما کمک می‌کند تا مسیر مناسب را انتخاب کنید:
| محل ثبت درخواست | توضیح |
| دفاتر اداره پناهندگی (OAR) | برای متقاضیانی که در شهرهایی مثل مادرید اقامت دارند مناسب است |
| ایستگاه‌های پلیس ملی | معمول‌ترین محل ثبت درخواست برای کسانی است که داخل کشور حضور دارند |
| مرزهای رسمی، بنادر و فرودگاه‌ها | مخصوص افرادی که هنگام ورود تصمیم به ثبت درخواست دارند |
| مراکز بازداشت اتباع خارجی | اگر پیش از ثبت درخواست بازداشت شده باشید، می‌توانید درخواست خود را آنجا ثبت کنید |
| دفاتر مهاجرت یا اتباع خارجی | در برخی استان‌ها درخواست‌ها از این مراکز ثبت می‌شوند |
پس از ثبت اولیه به شما یک برگه موقت اقامت داده میشود که تا زمان انجام مصاحبه اعتبار دارد. اگر پناهندگی اسپانیا با ویزای توریستی مدنظر شماست، این مرحله بسیار مهم است. یعنی باید در همان دوره ویزا ثبت‌نام رسمی را انجام دهید تا بعدا مشکلی پیش نیاید.
این بخش از روند ممکن است زمان‌بر باشد. به همین دلیل، پیش از مراجعه بهتر است از وقت سفارت و مراحل اجرایی دقیق باخبر باشید تا با تأخیر یا ناهماهنگی روبه‌رو نشوید.
بهترین زمان برای درخواست پناهندگی اسپانیا
درخواست پناهندگی اسپانیا محدود به فصل خاصی نیست اما زمان‌بندی نقش مهمی در نحوه رسیدگی به پرونده شما دارد. طبق قانون پس از ورود به خاک اسپانیا، تنها یک ماه برای ثبت رسمی درخواست فرصت دارید. اگر در این بازه زمانی اقدامی انجام نشود، پرونده میتواند با رد اولیه روبه‌رو شود.
در برخی ماه‌ها مانند تابستان تعداد مراجعه‌کنندگان بیشتر است. این موضوع بر زمان انتظار برای مصاحبه و رسیدگی تأثیر می‌گذارد. در مقابل، در نیمه دوم سال حجم مراجعات کمتر میشود و این موضوع گاهی باعث تسریع در زمان‌بندی مصاحبه‌ها میشود.
علاوه بر عوامل زمانی، شرایط سیاسی هم در تصمیم‌گیری‌ها نقش دارند. برای مثال، در سال‌هایی که حجم بالایی از پرونده‌ها به مراکز پناهندگی ارسال میشود، تمرکز اصلی بر پرونده‌هایی با فوریت بالاست. به همین دلیل، بهتر است پیش از ورود به کشور مقصد از وضعیت به‌روز درخواست‌ها مطلع شوید. در این مسیر آشنایی با قوانین جدید مرتبط با روند پناهندگی در اسپانیا میتواند از بروز اشتباه جلوگیری کند.
هزینه‌های درخواست پناهندگی در اسپانیا
فرآیند پناهندگی در اسپانیا از نظر قانونی رایگان است و برای ثبت درخواست یا شرکت در مصاحبه نیاز به پرداخت هزینه رسمی نیست. اما در مسیر انجام این درخواست مخارج جانبی وجود دارد که نباید نادیده گرفته شود. اگر برای مثال، شما با ویزای اسپانیا وارد کشور شوید و سپس تصمیم به درخواست پناهندگی بگیرید، باید برای تمدید مدارک، ترجمه اسناد یا هزینه‌های رفت‌وآمد شهری برنامه‌ریزی دقیق‌تری داشته باشید.
در جدول زیر بخشی از هزینه‌های متداول در مسیر درخواست پناهندگی آورده شده است:
| نوع هزینه | مبلغ تقریبی | توضیح |
| ثبت درخواست پناهندگی | رایگان | هیچ مبلغی بابت ثبت اولیه دریافت نمی‌شود |
| ترجمه رسمی مدارک | ۲۰ تا ۵۰ یورو برای هر مدرک | بسته به نوع سند متفاوت است |
| تهیه عکس پرسنلی و کپی مدارک | ۵ تا ۱۵ یورو | برای روز مصاحبه لازم است |
| تمدید برگه سفید یا دریافت کارت قرمز | رایگان | به صورت اینترنتی درخواست داده میشود |
| مشاوره وکیل خصوصی (در صورت نیاز) | متغیر، از ۱۰۰ یورو به بالا | استفاده از وکیل اجباری نیست اما ممکن است مفید باشد |
در صورتی که متقاضی بتواند پناهندگی دریافت کند، هزینه‌های اصلی زندگی در ماه‌های ابتدایی از طریق حمایت‌های دولتی جبران میشود. با این حال، اگر ریجکت ویزا یا رد درخواست در مراحل بعدی اتفاق بیفتد، این حمایت‌ها متوقف می‌شوند و هزینه‌های اقامت در اسپانیا به طور کامل به عهده خود متقاضی خواهد بود.
مزایا و معایب پناهندگی در اسپانیا
پناهندگی اسپانیا شرایطی ایجاد می‌کند که متقاضیان بتوانند به‌طور موقت در این کشور زندگی کنند. با شروع فرآیند و دریافت مدارک اولیه این امکان به‌وجود می‌آید که در محیطی نسبتا امن باقی بمانید، به مراقبت‌های درمانی دسترسی داشته باشید و در صورت طولانی شدن رسیدگی، پس از شش ماه درخواست مجوز کار دهید.
در کنار این مزایا چالش‌هایی هم وجود دارد. یکی از مسائل پرتکرار، زمان رسیدگی طولانی است که باعث بلاتکلیفی میشود. متقاضیان در مدت انتظار با محدودیت‌هایی در تأمین هزینه‌های روزمره روبه‌رو می‌شوند و فشار روانی بالایی را تجربه می‌کنند. به‌علاوه، احتمال رد درخواست در مراحل مختلف وجود دارد و در صورت نداشتن مسیر جایگزین وضعیت قانونی متقاضی تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
مسئله دیگر، دشواری در دسترسی به مسکن مناسب است. مراکز اقامتی محدودیت ظرفیت دارند و متقاضیان در برخی مناطق مجبور به زندگی در شرایط موقت می‌شوند. برای کسانی که با پناهندگی اسپانیا با ویزای توریستی وارد کشور شده‌اند، این موضوع اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چون برنامه‌ریزی اولیه برای اقامت اغلب کوتاه‌مدت بوده است.
در تصمیم‌گیری برای مهاجرت بهتر است مسیرهایی مانند اقامت در اسپانیا از طریق تحصیل، کار یا سرمایه‌گذاری نیز بررسی شود تا ارزیابی دقیق‌تری نسبت به انتخاب نهایی داشته باشید.
| مزایا | معایب |
| اقامت قانونی در طول بررسی پرونده | زمان انتظار طولانی برای مصاحبه و تصمیم‌گیری |
| دسترسی به درمان، آموزش و حمایت اجتماعی اولیه | محدودیت در اشتغال تا شش ماه اول |
| امکان درخواست مجوز کار پس از نیم سال | دشواری در تأمین مسکن و هزینه‌های زندگی |
| مسیر دسترسی به تابعیت پس از پنج سال | احتمال رد درخواست و عدم وجود مسیر جایگزین |
| حق دریافت کمک‌هزینه ماهانه محدود | آسیب‌پذیری روانی در دوره بلاتکلیفی |
مراحل درخواست پناهندگی در اسپانیا
برای شروع مسیر پناهندگی در اسپانیا اطلاع دقیق از مراحل قانونی بسیار مهم است.
مراحل زیر به ترتیب انجام میشود:
- ثبت اولیه درخواست:
باید به یکی از مراکز قانونی مراجعه شود، مانند اداره پناهندگی (OAR)، ایستگاه پلیس ملی، مراکز مرزی یا مراکز بازداشت مهاجران. در این مرحله، پاسپورت یا مدرکی که هویت شما را مشخص کند، نیاز است. - دریافت سند اولیه (برگه سفید):
پس از ثبت درخواست، سندی به شما داده میشود که وضعیت اقامت شما را در دوره انتظار رسمی می‌کند. - مصاحبه رسمی:
این مصاحبه توسط مقام رسمی انجام میشود و باید در آن، اطلاعات دقیق درباره دلایل خروج از کشور، مسیر سفر و وضعیت فردی شما ارائه شود. اگر امکانش هست، از وکیل و مترجم استفاده کنید. - بررسی مدارک و شواهد:
اگر اسناد پشتیبان مانند عکس، گزارش، پیام یا مدارک پزشکی دارید، بهتر است آن‌ها را همراه خود داشته باشید. اظهارات ناهماهنگ یا مدارک غیرواقعی میتوانند روند بررسی را مختل کنند. - دریافت کارت قرمز:
اگر پرونده شما در جریان بررسی باقی بماند، پس از ۹ ماه، برگه سفید با کارت قرمز جایگزین میشود. این کارت اعتبار بیشتری دارد و پس از ۶ ماه، می‌توانید برای مجوز کار اقدام کنید. - پیگیری نتیجه:
در صورت پذیرش، وضعیت پناهندگی یا حمایت فرعی به شما داده میشود. اگر پرونده رد شود، حق تجدیدنظر در قالب درخواست اداری یا شکایت قضایی در دادگاه ملی برای شما محفوظ است.
اگر قصد اقدام از طریق پناهندگی اسپانیا با ویزای توریستی را دارید، شروع این مراحل باید به‌درستی و به‌موقع انجام شود.
مدت رسیدگی به درخواست پناهندگی اسپانیا
زمان بررسی درخواست پناهندگی در اسپانیا در قانون به‌صورت شش‌ماهه تعریف شده، اما در عمل این روند ممکن است بسیار بیشتر طول بکشد. حجم بالای پرونده‌ها و کمبود منابع انسانی باعث تأخیر در بررسی‌ها میشود. به همین دلیل، بسیاری از متقاضیان تا یک سال یا حتی بیشتر در انتظار پاسخ رسمی می‌مانند.
بر اساس اطلاعات رسمی روند بررسی به چند مرحله تقسیم میشود:
- مرحله ثبت اولیه و دریافت وقت مصاحبه:
این بخش ممکن است چند هفته تا چند ماه زمان ببرد، مخصوصا در شهرهای پرجمعیت. - بررسی صلاحیت اولیه درخواست:
اداره پناهندگی تصمیم می‌گیرد که آیا پرونده به مرحله بررسی محتوایی برسد یا خیر. اگر شرایط اولیه وجود نداشته باشد، احتمال بسته شدن پرونده در همین مرحله وجود دارد. - مصاحبه و ارزیابی محتوایی:
اگر درخواست قابل بررسی تشخیص داده شود، تاریخ مصاحبه مشخص خواهد شد. این مصاحبه معمولاً چند ماه بعد از ثبت درخواست برگزار میشود. - تصمیم نهایی:
پس از انجام مصاحبه و ارزیابی پرونده، تصمیم‌گیری نهایی انجام میشود. در بیشتر موارد، این مرحله تا شش ماه یا بیشتر طول می‌کشد.
در این مدت متقاضی میتواند با استفاده از برگه سفید و سپس کارت قرمز، اقامت قانونی خود را حفظ کند. پس از شش ماه، در صورت ادامه بررسی، درخواست مجوز کار هم قابل ثبت خواهد بود. این بخش از روند برای کسانی که با وقت سفارت یا اخذ ویزا وارد اسپانیا شده‌اند اهمیت بیشتری پیدا می‌کند، چون مدیریت زمان میتواند روی وضعیت اقامت اثر بگذارد.
شرایط پناهندگی در اسپانیا
پناهندگی در اسپانیا برای افرادی تعریف شده که جان یا آزادی‌شان در کشور مبدا در خطر است. این خطر باید به دلیل مشخصی باشد، مثل نژاد، مذهب، عقاید سیاسی، ملیت یا وابستگی به یک گروه اجتماعی خاص. اگر کسی صرفا با مشکلات اقتصادی روبه‌رو باشد، واجد شرایط این نوع اقامت نخواهد بود.
علاوه بر وضعیت پناهندگی افرادی هم هستند که ممکن است شرایط سخت‌گیرانه را نداشته باشند، اما در کشورشان در معرض شکنجه، خشونت شدید یا اعدام قرار بگیرند. این افراد میتوانند درخواست حمایت فرعی ثبت کنند.
در جدول زیر شرایط مختلف درخواست پناهندگی به‌صورت تفکیک‌شده آمده است:
| نوع درخواست | شرایط لازم | مدت اقامت | نکات مهم |
| پناهندگی رسمی | ترس موجه از تعقیب به دلایل مشخص | ۵ سال قابل تمدید | حق اقامت، کار، سند سفر، درخواست الحاق خانواده |
| حمایت فرعی | تهدید جدی مثل شکنجه، اعدام، خشونت جنگی | ۱ تا ۲ سال قابل تمدید | مجوز کار، دسترسی به خدمات اولیه، بررسی‌های دوره‌ای |
| حمایت بشردوستانه | دلایل پزشکی یا شرایط ویژه غیرقابل بازگشت | ۱ سال | درخواست به‌صورت استثنایی، گاهی بدون تمدید |
اگر شما با پناهندگی اسپانیا با ویزای توریستی اقدام کرده باشید، باید اثبات کنید که این تهدیدها پس از ورود ایجاد شده‌اند یا در زمان ورود هنوز فرصت ثبت درخواست نداشتید. در غیر این صورت، پرونده شما با ریسک بالای رد مواجه میشود.
جمع‌بندی
پناهندگی اسپانیا مسیری است که نیاز به آگاهی دقیق، مدارک قابل‌اعتماد و پیگیری منظم دارد. برای همین با شناخت درست از مراحل، هزینه‌ها، مدت زمان رسیدگی و شرایط قانونی، میتوان تصمیم بهتری گرفت. اگرچه این روند با چالش‌هایی همراه است، اما برای افرادی که واقعا در معرض خطر هستند، فرصتی برای زندگی امن‌تر ایجاد می‌کند. بررسی گزینه‌های دیگر مثل اقامت قانونی، تحصیل یا کار در اسپانیا هم میتواند دید بهتری به شما بدهد. هر اقدامی را با اطلاعات کامل و مشورت حرفه‌ای شروع کنید تا در ادامه مسیر دچار سردرگمی نشوید.
سوالات متداول
آیا میتوان با ویزای توریستی برای پناهندگی در اسپانیا اقدام کرد؟
بله، متقاضیان میتوانند پس از ورود به اسپانیا با ویزای توریستی، درخواست پناهندگی ثبت کنند. اما باید توجه داشته باشند که این اقدام باید در کمتر از یک ماه از تاریخ ورود انجام شود.
اگر درخواست پناهندگی رد شود، چه گزینههایی وجود دارد؟
در صورت رد، متقاضی میتواند تجدیدنظر اداری یا شکایت قضایی در دادگاه ملی اسپانیا ثبت کند. تا زمان بررسی نهایی، اقامت قانونی ادامه دارد و کارت قرمز تمدید میشود.
مدت زمان بررسی پرونده پناهندگی در اسپانیا چقدر است؟
در قانون شش ماه تعیین شده، اما در عمل رسیدگی ممکن است یک سال یا بیشتر طول بکشد. شرایط منطقه، حجم درخواست‌ها و نوع پرونده در این زمان مؤثر است.
آیا امکان کار در حین بررسی درخواست وجود دارد؟
بله، پس از شش ماه از دریافت برگه سفید، در صورت ادامه بررسی، متقاضی میتواند درخواست مجوز کار بدهد. این مجوز در چارچوب کارت قرمز صادر میشود.
آیا پناهندگی تنها راه ماندن در اسپانیاست؟
خیر. مسیرهای قانونی دیگر مثل اقامت در اسپانیا از طریق تحصیل، کار، سرمایه‌گذاری یا ازدواج هم وجود دارد که بسته به شرایط فرد، میتواند راه کم‌ریسک‌تری باشد.
