خانه قدیری رشت | خانه‌ای که زمان در آن متوقف شد

در میان خیابان‌های قدیمی و خاطره‌انگیز رشت، خانه‌ای قرار دارد که با قدمتی نزدیک به یک قرن، روایتگر بخشی از تاریخ و فرهنگ این شهر بارانی است. خانه قدیری رشت نه فقط یک بنای مسکونی، بلکه سندی زنده از سبک معماری قاجاری در شمال ایران به‌شمار می‌آید. اگر به تاریخ و هنر علاقه‌مندید یا در جستجوی جاذبه‌های کمتر دیده شده گیلان هستید، بازدید از خانه قدیری تجربه‌ای فراموش‌نشدنی برای شما خواهد بود.

خانه قدیری رشت کجاست؟

خانه قدیری در مرکز شهر رشت واقع شده است و موقعیت مکانی بسیار مناسبی برای مسافران انواع تور داخلی به سمت گیلان و رشت دارد. این موقعیت باعث شده که خانه قدیری در کنار دیگر جاذبه‌های تاریخی مانند میدان شهرداری رشت و عمارت کلاه‌فرنگی قرار گیرد و به راحتی در یک مسیر پیاده‌روی شهری بازدید شود.

آدرس: رشت، سبزه میدان، انتهای بن‌بست احتساب

تاریخچه خانه قدیری

خانه قدیری در اواخر دوره قاجار، توسط محمدولی‌خان تنکابنی، معروف به سپهدار اعظم، حکمران وقت گیلان، در ضلع شرقی سبزه‌میدان رشت ساخته شد. این بنا ابتدا در اختیار محمدحسن و نصرالله همدانی بود و در سال ۱۳۴۴ خورشیدی به دکتر فریدون نصیری فروخته شد. دکتر نصیری این خانه را به‌عنوان مهریه به همسرش، اکرم قدیری، واگذار کرد و از آن زمان به نام “خانه قدیری” شناخته می‌شود. در سال 1376، این خانه با شماره ۲۶۸۶ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید .​
در سال ۱۳۶۷، خانه قدیری دچار آتش‌سوزی شد که بخش‌هایی از آن، از جمله بام، در و پنجره‌ها، آیینه‌کاری‌ها و گچ‌بری‌ها آسیب دیدند. پس از این حادثه، با تلاش‌های صورت‌گرفته، خانه مرمت و بازسازی شد. از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۱، این بنا به‌عنوان دفتر اداره کل میراث فرهنگی استان گیلان مورد استفاده قرار گرفت و پس از آن به‌عنوان بخش پژوهشی این اداره استفاده شد. امروزه، خانه قدیری کتابخانه‌ای تخصصی در حوزه‌های مرمت، معماری، گردشگری، مردم‌شناسی و تاریخ دارد که مورد توجه پژوهشگران و دانشجویان و گردشگران تور گیلان قرار دارد.

معماری خانه قدیری رشت

معماری خانه قدیری، جلوه‌ای بی‌نظیر از هنر سنتی و تاثیرپذیری از معماری اروپایی در دوران قاجار است که آن را به یکی از جاهای دیدنی گیلان برای مسافران تبدیل کرده است. ویژگی‌های برجسته‌ی معماری این بنا عبارتند از:

نمای آجری و مصالح مقاوم در برابر رطوبت

نمای بیرونی خانه قدیری با استفاده از آجرهای سنتی ایرانی ساخته شده است. این آجرها نه‌تنها زیبایی خاصی به بنا بخشیده‌اند، بلکه با توجه به اقلیم مرطوب رشت، مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارند. استفاده از این مصالح نشان‌دهنده توجه معماران به شرایط اقلیمی منطقه و تلاش برای افزایش دوام ساختمان در برابر عوامل طبیعی است.

پنجره‌های ارسی با شیشه‌های رنگی

یکی از ویژگی‌های بارز معماری خانه قدیری که آن را برای بازدیدکنندگان تور رشت جذاب کرده است، پنجره‌های بزرگ چوبی به سبک ارسی است که با شیشه‌های رنگی تزئین شده‌اند. این پنجره‌ها نه‌تنها نور طبیعی را به شکلی شاعرانه به داخل هدایت می‌کنند، بلکه با ایجاد بازی نور و رنگ، فضای داخلی را دل‌انگیزتر می‌سازند. استفاده از شیشه‌های رنگی در ارسی‌ها، از ویژگی‌های معماری سنتی ایران است که در این بنا به‌خوبی به کار رفته است.​

سقف شیروانی متناسب با اقلیم بارانی

سقف‌های شیب‌دار خانه قدیری که با سفال پوشیده شده‌اند، از دیگر ویژگی‌های معماری این بنا هستند. این نوع سقف‌ها با توجه به بارندگی‌های فراوان در رشت، طراحی شده‌اند تا آب باران را به‌خوبی هدایت کرده و از نفوذ رطوبت به داخل ساختمان جلوگیری کنند. استفاده از سفال در پوشش سقف نیز به دلیل مقاومت بالا و دوام طولانی‌مدت آن، انتخابی هوشمندانه بوده است.​

ایوان‌های وسیع با ستون‌های چوبی

خانه قدیری ایوان‌ها و تراس‌های وسیعی دارد که با ستون‌های چوبی تزئین شده‌اند. این ایوان‌ها به‌عنوان فضایی برای نشستن و استراحت در روزهای بارانی گیلان مورد استفاده قرار می‌گرفتند. طراحی این فضاها به‌گونه‌ای است که ارتباط بین فضای داخلی و حیاط را برقرار کرده و امکان لذت بردن از مناظر طبیعی اطراف را فراهم می‌سازد.​

تزئینات داخلی با نقاشی‌های دیواری و گچ‌بری‌های ظریف

فضای داخلی خانه قدیری با نقاشی‌های دیواری زیبا و گچ‌بری‌های ظریف تزئین شده است. این تزئینات که با رنگ‌های گیاهی اجرا شده‌اند، هنوز هم در بخش‌هایی از بنا قابل مشاهده هستند و مسافران انواع تورها به مقصد گیلان مثل تور ماسال می‌توانند از آن بازدید کنند. نقاشی‌های دیواری با مضامین گل و مرغ و گچ‌بری‌های هنرمندانه، نشان‌دهنده ذوق و سلیقه بالای معماران و هنرمندان آن دوره است.​

ترکیب سه سبک معماری: بومی، فلات ایران و اروپایی

خانه قدیری نمونه‌ای از ترکیب سه سبک معماری مختلف است که مسافران انواع تورهای شمال مثل تور ماسوله را به وجد می‌آورد. از یک‌سو، معماری بومی کاسپین با سقف‌های شیروانی و سفال‌چین در آن دیده می‌شود. از سوی دیگر، اصول معماری فلات ایران مانند تقارن و درون‌گرایی در طراحی فضاهای داخلی به کار رفته است. همچنین، تأثیر معماری اروپایی با استفاده از شیشه‌های بزرگ در ایوان‌ها و تالارها برای جلوگیری از نفوذ باران مشاهده می‌شود. این ترکیب هنرمندانه، خانه قدیری را به بنایی منحصربه‌فرد تبدیل کرده است.​

مسیریابی و دسترسی به خانه قدیری

دسترسی به خانه قدیری بسیار آسان است، به ویژه اگر از مرکز شهر یا میدان شهرداری حرکت کنید. چند روش برای رسیدن به خانه قدیری عبارتند از:
۱. با خودروی شخصی: اگر با خودروی شخصی سفر می‌کنید، می‌توانید از طریق میدان شهرداری به سمت سبزه‌میدان حرکت کرده و سپس وارد کوچه اختیاری شوید. ​
۲. با وسایل حمل‌ونقل عمومی: اتوبوس‌های خط میدان شهرداری – سبزه‌میدان شما را به نزدیکی خانه قدیری می‌رسانند. پس از پیاده شدن در ایستگاه سبزه‌میدان، با چند دقیقه پیاده‌روی به کوچه اختیاری خواهید رسید. ​
۳. با تاکسی: تاکسی‌های شهری نیز در مسیرهای منتهی به سبزه‌میدان فعال هستند و می‌توانند شما را تا نزدیکی خانه قدیری برسانند.​

ساعت بازدید از خانه قدیری رشت

در حال حاضر خانه قدیری به عنوان یک مکان فرهنگی بازگشایی شده که بازدید از آن در کنار طبیعت‌گردی و بازدید از جاذبه های طبیعی گیلان خالی از لطف نیست. ساعات بازدید معمولاً به شرح زیر است:
ساعت بازدید: ۹ صبح تا ۷

عصرروزهای تعطیل رسمی: در برخی تعطیلات رسمی ممکن است برنامه بازدید تغییر کند؛ بهتر است قبل از مراجعه، اطلاعات به‌روز را بررسی کنید.بازدید از این خانه، به ویژه در ساعات اولیه صبح یا عصر، زمانی که نور ملایم خورشید بر پنجره‌های رنگی می‌تابد، تجربه‌ای شاعرانه‌تر خواهد بود.

خانه قدیری امروز در چه حالی است؟

خانه قدیری امروزه به عنوان یکی از جاهای دیدنی رشت به یک مرکز فرهنگی و هنری تبدیل شده است که مسافران انواع تور شمال از آن بازدید می‌کنند. فعالیت‌های فعلی این بنا عبارتند از:

برگزاری نمایشگاه‌های هنری و عکاسی

یکی از فعالیت‌های اصلی خانه قدیری، میزبانی نمایشگاه‌های هنری و عکاسی است. این نمایشگاه‌ها بستری مناسب برای هنرمندان محلی و ملی فراهم می‌کنند تا آثار خود را در فضایی تاریخی و الهام‌بخش به نمایش بگذارند. فضای داخلی خانه، با نور طبیعی و معماری سنتی، جلوه‌ای خاص به آثار هنری می‌بخشد و تجربه‌ای منحصربه‌فرد برای بازدیدکنندگان رقم می‌زند.​

ورکشاپ‌ها و کلاس‌های آموزشی مرتبط با هنر و معماری

خانه قدیری به عنوان یک مرکز آموزشی نیز فعالیت می‌کند. برگزاری ورکشاپ‌ها و کلاس‌های آموزشی در زمینه‌های مختلف هنری و معماری، فرصت‌های یادگیری و تبادل تجربه را برای علاقه‌مندان فراهم می‌سازد. این برنامه‌ها با حضور اساتید مجرب و هنرمندان برجسته برگزار می‌شوند و نقش مهمی در ارتقاء سطح دانش و مهارت‌های هنرجویان دارند.​

نشست‌های فرهنگی و ادبی

فضای صمیمی و تاریخی خانه قدیری، مکان مناسبی برای برگزاری نشست‌های فرهنگی و ادبی است. این نشست‌ها با حضور نویسندگان، شاعران و پژوهشگران برگزار می‌شوند و به بررسی موضوعات مختلف ادبی، تاریخی و فرهنگی می‌پردازند. چنین برنامه‌هایی به ترویج فرهنگ مطالعه و تبادل اندیشه در جامعه کمک می‌کنند.​

اجرای برنامه‌های زنده مانند تئاترهای کوچک

خانه قدیری با بهره‌گیری از فضای حیاط و سالن‌های داخلی خود، میزبان اجرای برنامه‌های زنده مانند تئاترهای کوچک، موسیقی سنتی و نمایش‌های فرهنگی است. این اجراها، با ایجاد ارتباط مستقیم بین هنرمندان و مخاطبان، تجربه‌ای نزدیک و دل‌نشین از هنر را ارائه می‌دهند و به زنده نگه‌داشتن سنت‌های هنری منطقه کمک می‌کنند.​

جمع‌بندی

خانه قدیری رشت نه تنها یک بنای تاریخی ارزشمند، بلکه آینه‌ای از فرهنگ، تاریخ و هنر مردمان گیلان است. بازدید از این خانه می‌تواند شما را به سفری در دل تاریخ ببرد و ارتباط عمیق‌تری با فضای زندگی گذشتگان برقرار کند. اگر به رشت سفر کردید، بازدید از خانه قدیری را در لیست برنامه‌های خود قرار دهید و زیبایی‌های نهفته در دل این بنای باشکوه را از نزدیک لمس کنید.

سوالات متداول

قدمت خانه قدیری چقدر است؟

این خانه مربوط به دوره قاجار و بیش از ۱۲۰ سال قدمت دارد.

چه کسی مالک اولیه خانه قدیری بود؟

میرزا حسین‌خان قدیری، از شخصیت‌های برجسته گیلان.

ساعت بازدید از خانه قدیری چگونه است؟

هر روز از ساعت ۹ صبح تا ۷ عصر می‌توانید از خانه بازدید کنید.

آیا بازدید از خانه قدیری رایگان است؟

بله، بازدید از خانه قدیری برای عموم آزاد و رایگان است.

خانه قدیری در حال حاضر چه کاربری دارد؟

امروزه خانه قدیری به یک مرکز فرهنگی و هنری تبدیل شده است.

چگونه می‌توانم با وسایل نقلیه عمومی به خانه قدیری بروم؟

با تاکسی یا اتوبوس‌هایی که به میدان شهرداری می‌روند، می‌توانید به خانه قدیری برسید.